سوغات زاهدان؛ در سفر به جنوب چه سوغاتی بیاوریم؟ - وبلاگ نشر

به گزارش وبلاگ نشر، خیلی کم هستند آدم هایی که بخواهند زاهدان و به طور کلی تر، سیستان و بلوچستان را به عنوان مقصدشان انتخاب نمایند. چرا؟ چون این استان معمولا منطقه ای خشک و محروم را در فکر بقیه تداعی می نماید؛ برای شما هم اینطور است؟ اما اصلا اینطور نیست! این استان نه تنها جاذبه های طبیعی زیادی دارد، بلکه می تواند با سوغات زاهدان از دلِ جنوب خاطره های شیرینی از سفر به منطقه را برایتان رقم بزند.

حرف مرا باور ندارید؟ پس خودتان مقاله سیستان و بلوچستان، گوهر شناخته نشده را بخوانید تا ببینید که منظورم دقیقا چیست.

شیرینی مخصوص زاهدان چیست؟

لندو و شیرینی خرمایی از شیرینی های مخصوص زاهدان هستند.

ادویه های مخصوص زاهدان کدام است؟

کاری، ادویه آچار گوشت و انواع فلفل از مهم ترین ادویه های این استان به شمار می فرایند.

خوردنی های معروف زاهدان چه نام دارند؟

لندو به عنوان معروف ترین خوراکی زاهدان شناخته می شود.

صنایع دستی زاهدان، رنگ ها برای شما می نوازند

پایکوبی رنگ ها اولین موضوعی است که اگر برای خرید سوغاتی به بازار رسولی یا بازار سرپوشیده بروید با آن روبرو خواهید شد؛ در واقع پدید آمدن رنگین کمانی زیبا از ویژگی های شاخص سوغات زاهدان است که چشم هر بیننده ای را به خود جذب می نماید. صنایع دستی بخش عمده ای از سوغات سیستان و بلوچستان را تشکیل می دهد که در این بین صنایع دستی زاهدان با توجه به بهره مندی از رنگ های متفاوت تر، می تواند گزینه ایده آل تری برای شما باشد.

نکته قابل توجه که در مورد سوغات زاهدان، به ویژه صنایع دستی این استان باید به آن توجه کنید، در ترکیب رنگ های گرم و پرانرژی کنار هم خلاصه می شود؛ برای مثال در بخش بعدی که به آنالیز صنایع دستی این استان اشاره خواهیم کرد به نقش کلیدی رنگ های گرم در این صنایع دستی خواهیم پرداخت، پس همراه ما باشید.

در مورد صنایع دستی زاهدان یا به طور کلی تر صنایع دستی سیستان و بلوچستان این موضوع کاملا مشهود است که ظرافت به گونه ای دیگر در آن ها به کار رفته است؛ به همین علت این صنایع دستی ارزشمند هوادارن خاص خود را دارد؛ البته که به طور کلی صنایع دستی زاهدان، بیان گر تاریخ و فرهنگ این خطه هست.

سوزن دوزی، سوغات جاودانه سیستان

سوزن دوزی یا به زبان خود اهالی خون گرم زاهدان، بلوچی دوزی از هنرهای دیرینه مردم این خطه مرزی است که در گذشته به آن سوچن دوزی نیز می گفتند و خبر بسیار خوب، ثبت این هنر جاودانه در سازمان یونسکو است.

این هنر که از آن در البسه مردان و زنان، رومیزی و … استفاده می شود وصله ای جداناپذیر از هنر سرزمین بلوچستان است که قدمتی دیرینه دارد؛ البته ناگفته نماند که که سوزن دوزی صرفا سوغات زاهدان نیست و در سایر شهرها، از چابهار گرفته تا سراوان می توانید نقوش این هنر را در جای جای این سرزمین مشاهده کنید.

قدمت سوزن دوزی یا بلوچی دوزی در سوغات زاهدان

براساس حدسیات پژوهشگران، این هنر فاخر قدمتی 1500 ساله دارد؛ البته که باید به این موضوع اشاره نمود که این عدد تا حدودی دقیق نیست و صرفا از روی کتبیه ها و سفال های به جای مانده از سال های کهن می توان آن را تخمین زد؛ ولی براساس همین کتیبه ها این هنر در دوره ایلخانی، صفوی و تیموری در سرزمین بلوچستان رواج پیدا نموده است؛ البته که سوزن دوزی در سال های دور عموما مختص خانواده های سلطنتی بوده و در البسه و سایر وسایل سلطنتی از آن استفاده می شد.

مدل ها و شیوه های دوخت سوزن دوزی

قبل از اینکه خیلی کوتاه به آنالیز مدل ها و شیوه های دوخت یکی از پرهوادارترین سوغات های زاهدان، یعنی سوزن دوزی بپردازیم، ضروری است تا ابتدا با مواد اولیه آن آشنا شویم تا به ظرافت پنهان این هنر بیشتر پی ببریم. به صورت کلی پارچه و نخ از مواد اولیه سوزن دوزی به شمار می فرایند.

پارچه مناسب برای سوزن دوزی باید تار و پودی معین داشته باشد و بهتر است جهت آن از راست به چپ باشد؛ در مورد نخ مناسب سوزن دوزی هم نخ ابریشمی یا پنبه ای گزینه ایده آلی است.

نکته مهم در مورد سوزن دوزی بلوچی

رنگ بندی نخ ها در سوزن دوزی بسیار اهمیت دارد؛ تم رنگ سوزن دوزی قرمز است و هر منطقه ای از ترکیب و ترتیب رنگ بندی فرق داردفاده می نماید و به نوعی امضای هر شهر و روستا در سوزن دوزی به چگونگی رنگ بندی آن بازمی شود.

آینه دوزی از برترین سوغات زاهدان

مردم خون گرم بلوچستان معتقدند که آینه انعکاس واقعیت ها است و همین موضوع سبب شده تا آینه دوزی به یک فرهنگ غنی در این خطه وسیع تبدیل شود.

مردمان بلوچ از این هنر برای زینت البسه، منازل و مرکب نوعروسان استفاده می نمایند؛ اگر تجربه سفر به استان سیستان به ویژه شهر زابل را داشته باشید با طرح های متفاوتی از آینه روبرو می شوید که با ترکیب هنر هایی هم چون ابریشم دوزی و قیطان دوزی ترکیبی چشم نواز را برای شما تداعی می نماید.

قدمت آینه دوزی یا ایران سامان در سوغات زاهدان

ایران سامان نام دیگر آینه دوزی بلوچی است که در میان مردمان خون گرم و محلی این ناحیه بسیار مصطلح است. به علت عدم وجود اطلاعات نه چندان دقیق نمی توانیم به صورت کلی عمر دنیای این هنر را تخمین بزنیم ولی براساس داده های موجود از کتیبه ها و دیگر آثار تاریخی، این هنر ظریف از هم مرزی ایران با هند و پاکستان، به ویژه از شهر بلوچستان پاکستان به ایران وارد شده است و در دوران صفوی این هنر در ایران به اوج خود رسیده است.

مدل ها و شیوه های دوخت آینه دوزی

ترگال، مخمل، ساتن و جیر 4 مدل پارچه ای هستند که در آینه دوزی در کنار نخ عمامه از آن ها استفاده می شود؛ البته که برای این هنر از آینه هایی به نسبت نازک یا پولک های آینه ای استفاده می شود که در کنار نقوش مختلفی مانند عنکبوتی و دندان موشی زیبایی وصف ناپذیر را به بیننده القا می نماید.

حصیر بافی بلوچی، قدمتی به درازای نخل های بلوچ

احتمالا اگر از شما سوال شود که حصیر بافی مختص کدام شهر یا استان است در جواب پاسخ دهید، گیلان! اما در حقیقت این طور نیست و این هنر نه تنها در ایران بلکه در دنیا نیز قدمتی دیرینه دارد. خرما یکی از اصلی ترین سوغات زاهدان است و همین موضوع علت قانع نماینده ای است تا از برگ نخل های تنومند وسایل کاربردی از حصیر ساخته شود.

این هنر در ایران قدمتی بسیار دیرینه دارد و از منطقه ها جنوبی گرفته تا منطقه ها شمالی کشور، شما می توانید شیوه هایی گوناگون از این هنر را ببینید.

مردمان بلوچ برای حصیر بافی از نازک ترین قسمت درختان نخل که به زبان محلی پیش نام دارد استفاده می نمایند؛ به طور کلی حصیر بافی به دو نوع درشت باف و ریز باف بافته می شود که نوع ریز بافت آن احتیاج به مهارت بالایی دارد.

مردمان سیستان و بلوچستان از حصیربافی برای کاربرد های مختلفی هم چون درست کردن سبد، زیرانداز، سواس یا همان کفش های سنتی، اسباب بازی و… استفاده می نمایند.

نکته کاربردی

یکی از ویژگی های ظروف حصیر در امان ماندن محتویات آن از گزند حشرات است؛ به همین علت از چنین ظروفی برای نگهداری خرما در این استان استفاده می شود.

سفالگری نماد سرزمین آب و خاک در سوغات زاهدان

یکی دیگر از سوغات زاهدان و به طور کلی تر سیستان و بلوچستان که نشان از هنر این مردمان خون گرم اما محروم دارد سفالگری است؛ دو روستای لاله جین در همدان و کلپورگان در سراوان سیستان و بلوچستان به عنوان شهرهای سفالی ایران شناخته می شوند که قدمتی هزاران ساله دارند.

طلای نابی که به وفور در این استان دوست داشتنی یافت می شود، خاک است که علاوه بر کشاورزی از آن استفاده های زیادی می شود که سفالگری یکی از آن ها است.

همان طور که گفتیم یکی از سوغات زاهدان سفال هایی زیبا است که از نظر رنگ و طرح به طور کامل با سفال های همدان فرق دارد. موزه زنده سفال کلپورگان یکی دیگر از عجایب سیستان و بلوچستان است که در 350 کیلومتری زاهدان واقع شده است. سفالگری در این منطقه به دست بانوان بدون هرگونه چرخ سفالگری انجام می شود که این موضوع نشان از ظرافت این هنر در سراوان دارد.

قدمت سفالگری در سیستان و بلوچستان

به طور کلی سفالگری از دیرینه ترین هنرهای خلق شده به دست بشر است و قدمت آن به هزاران سال پیش می رسد؛ اما در مورد قدمت آن در سیستان و بلوچستان باید بگوییم که براساس آمار به دست آمده قدمت موزه کلپورگان در حدود 7 هزار سال است که نشان از قدمت بالای هنر سفالگری در این سرزمین دارد.

مدل ها و شیوه های سفالگری در سیستان و بلوچستان

مردان و زنان کلپورگان با انتقال خاک از منطقه ای به نام مشکوتک که در 2 کیلومتری روستا قرار گرفته است خاک رس این سفال ها را برای درست کردن سفال تهیه می نمایند؛ البته که برای نقش ونگارها برروی سفال هم از ماده ای طبیعی به نام پودر سنگ تیتوک استفاده می نمایند که این ماده هم از روستای مهرستان زابل قابل دسترس است.

از ویژگی های عمده ظروف سفالی کلپورگان همان طور که معین است می توانیم به سادگی آن در کنار نامنظم بودن زوایا (به علت عدم استفاده از چرخ سفالگری) اشاره کنیم که در کنار نقوشی زیبا جلوه ای درخور به این هنر بخشیده است.

سوغات زاهدان و انتخاب برترین صنایع دستی

برای انتخاب و خرید برترین صنایع دستی به عنوان سوغات زاهدان همان طور که در بالا اشاره نمودیم گزینه های زیادی پیش روی شماست که هر یک زیبایی های خود را دارند؛ به صورت کلی هنر سیستان و بلوچستان تا حدی برگرفته از رنگ های گرم است که شاید در زندگی شهری ما خیلی هوادار نداشته باشد.

به همین علت عموما صنایع دستی این استان جلوه ای دکوری دارند و کم تر کاربردی هستند. پس پیشنهاد می کنیم برای انتخاب برترین سوغات بعد کاربردی بودن آن را در نظر نگیرید و فقط به جلوه و زیبایی آن بسنده کنید.

خوراکی های زاهدان، سوغاتی با طعم به یاد ماندنی

سبد سوغاتی های زاهدان صرفا در خرید صنایع دستی خلاصه نمی شود و خوراکی های متفاوتی هم در این میان هستند که می توانید به عنوان سوغات زاهدان بخرید که در این بخش به معرفی هر یک خواهیم پرداخت؛ البته که باید این موضوع را در نظر داشته باشید که در بازار رسولی زاهدان با مواد غذایی وارداتی زیادی رو به رو می شوید که عموما کمپوت و آبمیوه هستند که می توانند گزینه مناسبی برای سوغاتی باشند؛ اما این یک واقعیت است که محصولات بومی سیستان و بلوچستان چیز دیگری هستند.

لندو، معروف ترین سوغات زاهدان

لندو، طعم دلچسب خرما در کنار گندم برشته و کنجد است که علاوه بر طعم به یاد ماندنی این شیرینی خانگی می توانید به علت کالری و انرژی مناسب آن از این شیرینی به عنوان یک میان وعده بهره ببرید؛ البته که این شیرینی در کنار یک چای لب دوز لب سوز می تواند ترکیبی منحصر به فرد باشد.

طعم شیرین لندو که از قند خرما حاصل می شود می تواند گزینه مناسبی برای افراد دیابتی باشد؛ هر چند که مصرف لندو هم باید تایید پزشک را به همراه داشته باشد.

درست است که لندو را به عنوان یکی از اصلی ترین سوغات زاهدان می شناسند؛ اما به صورت کلی لندو مختص منطقه زابل است؛ البته که در سطح استان سیستان و بلوچستان این شیرینی خوشمزه به کرات یافت می شود.

در مورد نحوه درست کردن لندو باید بگوییم که تهیه این شیرینی بسیار ساده است؛ به گونه ای که ابتدا هسته خرما را جدا می نمایند و با گندم تفت داده شده، مخلوط می نمایند؛ سپس بعد از مخلوط کردن با کنجد آن را در محیطی پرفشار قرار می هند تا کمی سفت شود؛ همین، لندو خوشمزه زابلی به همین سادگی درست می شود.

انبه، محبوب ترین سوغات زاهدان

انبه، خرما، موز و کنار از محبوب ترین میوه های باغات این استان هستند که به طور قطع از نمونه های وارداتی طعم و کیفیت بهتری دارند؛ اما انبه در این میان جایگاهی متفاوتی دارد و از آن به عنوان سلطان میوه های سیستان و بلوچستان یاد می شود.

کشت انبه در شهرهایی هم چون سرباز، قصرقند، نیکشهر، راسک، دشتیاری و چابهار انجام می شود و همین موضوع کافی است تا نه تنها این محصول پرهوادار در این منطقه ها، بلکه در کل استان به ویژه زاهدان هم به وفور یافت شود.

انبه هم چون موز از پتاسیم فراوانی برخوردار است و به عنوان یک ماده مغذی از آن یاد می شود؛ به طور کلی طعم انبه با توجه به نوع خاص آن سلیقه ای است؛ اما در استان سیستان و بلوچستان از انبه استفاده های متفاوتی می شود که مهم ترین و پرهوادارترین آن بدون شک ترشی انبه است که طعمی خاص دارد.

البته که در هرمزگان از انبه سس هم تهیه می شود که آن نیز طعم به یاد ماندنی دارد؛ پس اگر قصد خرید سوغات زاهدان را دارید، توصیه می کنیم حتما انبه یا ترشی انبه را در سبد خرید خود قرار دهید.

کلوچه خرمایی زاهدان، سوغاتی دلچسب

همان طور که گفتیم خرما یکی از محصولات پرهوادار زاهدان به شمار می رود و به همین علت محصولات متفاوتی مانند لندو از آن حاصل می شود؛ اما یکی دیگر از محصولات پرهوادار در سبد سوغات سیستان و بلوچستان کلوچه خرمایی زابلی است که در زاهدان می توانید آن را به عنوان یک سوغات مقرون به صرفه و خوش طعم بخرید.

کلوچه خرمایی زاهدان از پرهوادارترین محصولات این استان به شمار می رود و شما می توانید این کلوچه خوشمزه که ظاهری مثلثی شکل دارد را با خیال راحت بخرید.

خرما، هل، دارچین و بعضا سیاه دانه از مواد اولیه کلوچه خرمایی به شمار می فرایند که حتی اگر از شیرین نماینده ای نیز در آن استفاده نشود، طعم شیرینی را به همراه دارد. کلوچه خرمایی با توجه به کالری مناسبی که دارد می تواند گزینه ایده آلی برای عصرانه و میان وعده باشد.

ادویه، رنگین ترین سوغات زاهدان

همجواری با پاکستان و نزدیکی به هند سبب شده تا سیستان به عنوان یکی از قطب های ادویه کشور شناخته شود که همین موضوع علت قانع نماینده ای است تا یکی از برترین و منحصر به فرد ترین سوغات زاهدان ادویه باشد.

زمانی که برای خرید سوغاتی به بازار سنتی زاهدان بروید یک موضوع چشم شما را به شدت درگیر خود می نماید و آن هم ادویه فروشی های این شهر است. با توجه به طبع گرم مردمان زاهدان، عموما ادویه های این منطقه از طعم تندی برخوردار هستند و به همین علت تجربه متفاوتی را برای غیر بومیان رقم می زند.

چای زاهدان، طعمی دلچسب و رنگی دلربا

احتمالا نام چای ترش برای شما آشناست؛ جالب است که بدانید این نوع چای که خواص فراوانی هم دارد یکی از پرهوادارترین سوغات های زاهدان و به طور کل سیستان و بلوچستان است که با طعمی ترش گونه و رنگی سرخ گونه، به عنوان یک نوشیدنی مجذوب کننده شناخته می شود.

به صورت خلاصه درمان فشار خون و برطرف مسائل کبد و کلیه از مهم ترین خصوصیات چای زاهدان است که می تواند به عنوان یک سوغات خوب و مفید انتخاب شود.

خرما، وصله جدایی ناپذیر از زاهدان

اگر از تهران به صورت زمینی به زاهدان سفر نموده باشید احتمالا بعد از کرمان تا خود مقصد، درختان بی شمار نخل را دیده اید؛ بله، خرما یکی از مهم ترین سوغات زاهدان است.

اگر خرما بم که در هم جواری زاهدان است را از فهرست خرما های موجود در این استان فاکتور بگیریم، خرمای معروف ربی که بافتی سفت و به نسبت خشک دارد، می تواند یکی از برترین سوغاتی هایی باشد که به علت ماندگاری بالا می توانید بخرید.

حالا سوغات زاهدان را خوب شناختید؟

زاهدان و به طور کلی تر استان سیستان و بلوچستان سرزمین رنگ ها و مهربانی ها است؛ اینکه کدام یک از موارد بالا برترین سوغات زاهدان به شمار می رود، سوالی بی پاسخ است؛ زیرا جلوه و طعم هیچ یک از این سوغاتی ها را در شهر خود نخواهید دید؛ اما یک موضوعی که در این میان بسیار پررنگ دیده می شود، منش مردمان این سرزمین با توجه به دست و پنجه نرم کردن با تمام محرومیت ها است که خود بزرگ ترین سوغات زاهدان و به طور کلی تر سیستان به شمار می رود؛ اگر قصد سفر به این سرزمین را دارید می توانید با مراجعه به مجله گردشگری وبلاگ نشر از سایر جاذبه های سیستان و بلوچستان باخبر شوید تا در کنار ما سفر بهتری را تجربه کنید.