تخریب تلسکوپ تاریخیِ آرسیبو؛ دومین تلسکوپ رادیویی عظیم دنیا - وبلاگ نشر

به گزارش وبلاگ نشر، در پی قطع شدن کامل دو کابل که سکوی بزرگ معلق را در آستانه سقوط قرار داده بودند، بنیاد ملی علوم تصمیم گرفت رصدخانه آرسیبو را برای همواره از رده خارج کند

وبلاگ نشر| رصدخانه آرسیبو، دومین تلسکوپ رادیویی بزرگ دنیا روز سه شنبه تخریب شد تا یکی از مشهورترین تلسکوپ های دنیا برای همواره به کارش سرانجام دهد. رامون لوگو، رئیس انستیتوی فضایی فلوریدا (FSI) در دانشگاه فلوریدای مرکزی در این خصوص به مجله ساینس گفت که کابل های رصدخانه حوالی ساعت 8 صبح به وقت محلی جدا شدند و سکوی معلق روی بشقاب 300 متری این رصدخانه سقوط کرد. تلسکوپ رادیویی آرسیبو که متعلق به بنیاد ملی علوم (NSF) ایالات متحده آمریکا است، تحت مدیریت انستیتوی فضایی فلوریدا قرار گرفته است.

به گزارش وبلاگ نشر؛ تا به امروز جزئیات تخریب این سازه بزرگ الجثه منتشر نشده، ولی خرابی دو رشته کابل اصلی این تأسیسات در مرداد و همین آبان بار زیادی را بر دوش سازه های پشتیبان آن وارد آورده بود. آقای لوگو در ادامه به مجله ساینس گفت که طی هفته گذشته، رشته کابل ها همچنان در جای اصلی خود قرار داشتند، ولی به سرعت در حال باز شدن بودند و تقریبا هر روز یک رشته کابل باز می شد که نگرانی های زیادی را به وجود آورده بود. بنا به گزارش هایی که به تأیید بنیاد ملی علوم نیز رسیده، در روال فروپاشی کنترل شده این تأسیسات به هیچکس آسیبی وارد نشده است.

دبورا مارتورل، کارشناس هواشناسی از پورتوریکو، صبح امروز ساعت 7:18 به وقت محلی در حساب توییتر خود عکس هایی از رصدخانه آرسیبو منتشر کرد. مارتورل دو عکس مختلف از تأسیسات تلسکوپ رادیویی آرسیبو را یکی مربوط به دوشنبه و دیگری مربوط به بعد از تخریب آن را در توییتر خود گذاشته بود. در عکسی که روز دوشنبه گرفته شده، می توان سکوی معلق رادیو تلسکوپ را بر فراز قله ها مشاهده کرد، ولی در عکس دوم که صبح امروز گرفته شده، این سکوی 900 تنی کاملا تخریب شده است.

در 19 نوامبر (9 آذر) و در پی قطع شدن کامل دو کابل که سکوی بزرگ معلق را در آستانه سقوط قرار داده بودند، بنیاد ملی علوم تصمیم گرفت رصدخانه آرسیبو را برای همواره از رده خارج کند. به این منظور قصد داشت برای پیشگیری از آسیب بیشتر یک از کار افتادگی کنترل شده را ترتیب دهد، اما همان طور که در برآورد های مهندسان سازه هم دیده می شد، نگهدارنده های این سکوی 900 تنی توان نگهداری آن را نداشتند و با سقوط سهمگین آن بر روی دیش، فرصت جداسازی کنترل شده قطعات آن فراهم نشد.

رصدخانه آرسیبو (Arecibo) که با توجه به ابعاد بزرگ 305 متری دهانه دیش آن تحت عنوان گوش بزرگ زمین شناخته می شد اکنون برای همواره از بین رفته است. صبح امروز به وقت محلی (عصر به وقت تهران) سکوی ابزار 900 تنی آن که در بالای دیش بزرگ آن در تپه های کارستی پورتوریکو معلق بود، فروریخت و یک خرابی قابل توجه برای سازه این رصدخانه ایجاد کرد.

لوگو مدیر این رصدخانه با بغض از این حادثه یاد کرد و گفت: من احساس ناخوشایندی دارم. بسکمک از افراد برای بازگرداندن این مرکز به شدت کوشش کردند و اکنون ناامیدنماینده است که ما پیروز نبودیم. واقعا یک صبح سخت است.

به گفته او هنگام سقوط سکو، کسی در نزدیکی دیش نبوده است و آسیبی ندیده است. هنوز جزئیات دقیق چگونگی سقوط سکو به داخل دیش تعیین نیست. او معتقد است که این امر به دلیل خرابی یکی از کابل های به جامانده روی داده است که سکو را به یکی از سه برج پشتیبانی متصل می کرد.

این کابل ها پس از دو خرابی قبلی بار اضافی را متحمل شده بودند. به گفته مدیر آرسیبو طی روز های گذشته کابل های باقی مانده با سرعت تقریبا یکی در هر روز پاره می شد و از بین رفتن این سازه بزرگ طی یک یا دو هفته آینده به اطلاع بنیاد ملی علوم رسیده بود.

دیش رادیویی بزرگ این تلسکوپ برای دهه ها پیشگام کوشش ها برای علوم جوی و نجوم رادیویی بوده است. در حال حاضر مهندسان شرایط سه برج پشتیبانی را آنالیز خواهند کرد تا چگونگی فروریختن سازه آرسیبو را دریابند. با این وجود نگرانی اصلی مدیر این رصدخانه نه درباره آرسیبو بلکه درباره 130 کارمند این رصدخانه و آینده آن هاست. او تأکید کرد: من نمی توانم احساس آن ها را تصور کنم.

رصدخانه آرسیبو در سال 1963 در یک گودال طبیعی ساخته شد و در زمان ساخت بزرگ ترین تلسکوپ تک بشقابی دنیا به حساب می آمد. ستاره شناسان از بشقاب بزرگ این رادیو تلسکوپ برای شناسایی اجرام نزدیک به زمین از جمله سیارک ها و دنباله دار ها استفاده می کردند. این رصدخانه در سال 1974 پیغام مشهور به پیغام آرسیبو را به فضا مخابره کرد. این پیغام به خوشه ستاره مسیه 13 فرستاده شد تا صدای ساکنان زمین را به گوش موجودات فضایی که احیانا در حال رصد فضا هستند برساند. البته هدف اصلی ارسال این پیغام نمادین بیشتر نشان دادن قابلیت های تجهیزات جدید بود.

حال این تلسکوپ رادیویی آرسیبو پس از 57 سال در سالی که بدترین سال عمرش نیز بود، تخریب شد. در ابتدای سال 2020 زلزله ای مهیب این تلسکوپ مشهور را لرزاند و پس از آن هم روز 20 مرداد یکی از رشته کابل های سنگین این تأسیسات پس از سقوط موجب به وجود آمدن شکاف 30 متری در بشقاب شد. چند ماه بعد و روز 16 آبان هم یکی از رشته کابل های اصلی پشتیبان برج که پیش تر یکی از رشته هایش در مرداد ماه باز شده بود نیز باز شد. اگرچه دانشمندان خوش بین بودند تا بتوانند تلسکوپ را تعمیر نمایند، ولی خسارات وارده به این تأسیسات به حدی بود که مقامات بنیاد ملی علوم اواخر آبان تصمیم گرفتند تا رصدخانه آرسیبو را برای همواره از رده خارج نمایند.

این سازمان پس از تخریب سکوی رصدخانه آرسیبو، در پیغامی در توییتر نوشت:

بنیاد ملی علوم از این بابت متأثر است. هرچه پیش تر می رویم، به دنبال راه هایی هستیم تا به جامعه علمی کمک رسانده و روابط مستحکم خود با مردم پورتوریکو را کماکان حفظ کنیم.

پورتوریکو مجمع الجزایری در حوزه دریای کارائیب است که از مناطق غیرضمیمه به خاک ایالات متحده آمریکا محسوب می گردد و به لحاظ سیاسی نیز زیر نظر دولت آمریکاست. این کشور سه ونیم میلیون نفری محل استقرار چندین مرکز علمی وابسته به کشور آمریکا و همچنین مراکزی چند ملیتی است.