بحران مشترک زمستان جهان - وبلاگ نشر

به گزارش وبلاگ نشر، هر روز که می گذرد، اقدامات کشور ها برای دست و پنجه نرم کردن با کمبود و گرانی گاز که برای برق هم شرایط مشابهی به وجود آورده، بیشتر می شود. اکونومیست در گزارشی در این مورد، چرایی به وجود آمدن این بحران را از دیدگاه خود توضیح داده است و در نهایت امید چندانی هم به بهبود شرایط در زمستان متصور نیست.

جهانی اقتصاد در ادامه نوشت: بر اساس این گزارش، آب و هوای غیرعادی که شامل زمستان سردتر از معمول پارسال و تابستان گرم سال جاری می شود، موجب افزایش تقاضا و کمبود ذخیره سازی گاز شده است. در عین حال، لیست بلندبالایی از اختلالات عرضه کوچک در کشور های مختلف به کمبود عرضه انجامیده است.

در همین حال، مواردی مانند خشکسالی و کمبود باد باعث کاهش تولید برق به وسیله انرژی آبی و بادی شده که بار را بر دوش نیروگاه های گازی بیشتر کرده است. علاوه بر این، تغییر سوخت نیروگاه ها از گاز به سوخت های دیگر هم به علت گرانی آنها، کمبود سرمایه گذاری در انرژی های فسیلی که به کاهش تولید انجامیده و محدودیت های زیست محیطی، عملا کار را سخت کرده است.

جهش قیمت گاز و برق

در سراسر جهان کمبود گاز طبیعی آغاز به بغرنج کردن شرایط انرژی کرده است. قیمت برق در آلمان و فرانسه در دو هفته گذشته حدود 40 درصد افزایش یافته است. در بسیاری از کشورها، از جمله بریتانیا و اسپانیا، دولت ها اقدامات اورژانسی را برای محافظت از مصرف کنندگان در دستور کار قرار داده اند.

کارخانه ها از ذوب آلومینیوم در مکزیک گرفته تا تولیدکننده کود در بریتانیا، به طور موقت از مدار خارج شده اند. یکی از معامله گران در این مورد می گوید که اوضاع شبیه بحران اقتصادی جهانی برای کامودیتی ها است. حتی در آمریکا که بزرگ ترین تولیدکننده گاز طبیعی جهان است، گروه های لابی گر از دولت می خواهند صادرات گاز طبیعی مایع شده (LNG) را محدود کند.

بهای LNG به 25 دلار در هر یک میلیون واحد حرارت بریتانیایی (mBTU) رسیده است که نشان دهنده رشد دو سومی در یک ماه گذشته است. به یک معنا، این بحران دلایل بسیار پیچیده ای دارد، عواملی که از مباحث ژئوپلیتیک گرفته تا ذخیره احتیاطی گاز در آسیا قیمت ها را بالاتر برده است. با این حال، از منظری متفاوت دلایل آن ساده است: یک بازار انرژی که فقط دارای ضامن ایمنی ضعیفی است، به شدت در برابر اختلالات عرضه حساس شده است. سرمایه گذاری کم هم در سوخت های فسیلی ممکن است به این معنا باشد که نوسانات بیشتر فعلا باقی خواهند ماند.

این کمبود تقریبا همه را با شگفتی رو به رو کرده است. در سال 2019، به علت وارد مدار شدن واحد های تولید LNG در آمریکا، گاز فراوانی در بازار بین المللی وجود داشت. وقتی پاندمی آغاز شد و قرنطینه موجب محدودیت تقاضا شد، بیشتر گاز اضافی وارد انبار های اروپایی شد. این ذخیره سازی در زمستان گذشته که مخصوصا در شمال آسیا و اروپا سرد بود، به کار آمد. یخبندان تقاضا را برای گرمایش بالا برد.

در آسیا قیمت گاز در سه ماه چهار برابر شد. خریداران، مانند شرکت های ملی گاز، برای تامین عرضه در پی LNG بودند. بسیاری از محموله ها با مقصد اروپا، به سمت آسیا تغییرمسیر دادند. اروپا، اما ذخیره گازی خود را کاهش داد. قیمت ها آنجا فقط کمی افزایش یافت.

اثر آب و هوا بر تقاضای گاز

سال جاری هوای عجیب و غریب مجددا به صحنه آمد. تابستان داغ به رونق تقاضای گاز در آسیا افزود. طبق گزارش یک شرکت اقتصادی به نام آلیانس برنشتاین، این منطقه سهمی سه چهارمی در واردات ال ان جی جهان دارد. چین با ریکاوری سریع اقتصادی خود در صدر آن ها قرار گرفت. در نیمه اول 2021 تولید برق این کشور 16 درصد جهش را نسبت به همین دوره در سال گذشته تجربه کرد. سه پنجم برق چین به وسیله زغال سنگ تولید می شود، در حالی که یک پنجم آن با انرژی برق آبی تولید می شود.

اما تولید برق آبی به علت خشکسالی پایین بود. تقاضای زغال سنگ هم تا حدودی به خاطر سیاست های دوستدار محیط زیست، مانند جایگزین کردن بویلر های زغال سنگ سوز با بویلر های گازی، کاهش یافت. سرمایه گذاری در استخراج زغال سنگ هم پایین بوده است. این موضوع به معنای اتکای بیشتر به گاز طبیعی است. در نیمه اول سال، تولید برق از گاز سریع تر از زغال سنگ و انرژی برق آبی رشد کرد. واردات ال ان جی چین در سال گذشته 26 درصد بالا رفته بود.

دیگر کشور ها هم شاهد تقاضای بالاتر بوده اند که بخشی از آن به علت تابستان گرم در آسیا بوده است. به علاوه، ژاپن، کره جنوبی و تایوان ذخیره سازی خود را بالا برده اند. در همین حال، خشکسالی در آمریکای لاتین که نیمی از برق خود را از انرژی آبی می گیرد، نیاز به گاز در آنجا را هم افزایش داده است. در سال گذشته، تقاضای ال ان جی این منطقه تقریبا دو برابر شد.

عرضه پایین

تقاضای بالا با عرضه پایین تر ال ان جی همزمان شد. لیست بلندبالایی از اختلال های عرضه کوچک باعث افت تولید جهانی شد. برخی از اختلالات به علت تعمیر و نگهداری با تاخیر ناشی از پاندمی کووید رخ داد. غیر از این، رخداد های برنامه ریزی نشده مانند وقوع آتش سوزی در یک واحد تولید ال ان جی نروژی هم باعث کمبود گاز شد. ارزیابی مایک فولوود از موسسه مطالعات انرژی آکسفورد نشان می دهد مجموع اختلالات در عرضه باعث کاهش 5 درصدی عرضه ال ان جی شده است.

اروپا هم به وسیله آب و هوای غیرعادی به شکلی دیگر آسیب دید. در سراسر شمال غرب اروپا هوا ساکن بود که تولید برق به وسیله انرژی بادی را کاهش داد. در آلمان، برای مثال در طول دو هفته اول سپتامبر تولید برق بادی 50 درصد کمتر از میانه پنج ساله بود. علاوه بر این، آب و برق اروپا معمولا با افزایش قیمت گاز به صورت استفاده بیشتر از زغال سنگ واکنش نشان می دهند، اما قیمت زغال سنگ هم به خاطر تقاضای برق و تنگنای تولید در نزدیکی اوج تاریخی خود قرار گرفته است.

هزینه مجوز ها کربن اروپا هم به رکورد تاریخی خود رسیده است. این مجوز ها به دارندگان آن ها حق انتشار حجمی از گاز های گلخانه ای را می دهد. از آنجاکه سوزاندن زغال سنگ بیشتر از سوزاندن گاز طبیعی آلودگی ایجاد می کند، مجوز های گران کربن به قیمت زغال سنگ اضافه می کند.

بازار گاز آمریکا به تقاضای بین المللی واکنش نشان داده است. بر اساس داده های اداره اطلاعات انرژی این کشور، آمریکا در نیمه اول سال جاری حدود یک دهم گاز تولیدی خود را صادر کرده که رشدی 42 درصدی نسبت به سال گذشته را نشان می دهد. اما اگر آمریکا تولید داخلی بیشتری هم داشت، به متعادل کردن بازار بین المللی ال ان جی کمکی نمی کرد. واحد های ال ان جی در آمریکا تقریبا با تمام ظرفیت کار می کنند. واحد های مایع سازی گاز در دیگر تولیدکننده های بزرگ مانند استرالیا و قطر هم همینطور. توسعه واحد های ال ان جی امکان پذیر است (قطر می خواهد ظرفیت تولید خود را 50 درصد افزایش دهد)، اما سال ها طول خواهد کشید.

در کوتاه مدت چه چیزی بازار را سرد خواهد کرد؟ یک امکان، جایگزینی سوخت است. این امر در برخی مکان ها آغاز شده است. اروپا زغال سنگ بیشتری نسبت به پارسال همین موقع می سوزاند. برخی نیروگاه ها در پاکستان و بنگلادش از ال ان جی به نفت تغییر سوخت داده اند. امکان دیگر افزایش عرضه روسیه است، اما مشخص نیست این کشور بتواند چقدر بیشتر تولید کند. امکان آخر اینکه آب و هوا در زمستان گرم تر از نرمال باشد. با این حال، هواشناسان پیش از این پیش بینی کرده اند سال جاری زمستان سرد خواهد بود و قیمت های گاز بعید است به زودی کاهش پیدا کنند.